سالی بنام "سال ملخی "در گذشته ایل

کنجد زارهای اطراف آتشکده

illha

خدا بیامرز مادر بزرگ تعریف میکرد . حوالی عید بود و ما هم در تدارک کوچ و ترک دایم قشلاق .آنسال باران پاکشی کرده بود اما بهار زود رس کفاف رمه های فراوان را میداد . هفته ای مانده به کوچ از خرید ها  فارغ ، دست و پا جمع و تسویه حساب ها با کاسبکاران محلی، پیله وران  انجام سرکشی به دوستان تمام ، بار وبنه جمع و جهاز شتران تعمیر ، جل اسبان هم پینه دوزی ،و سایل سنگین امانت گذاشته شد اولین یورد بهاره تعویض و دومین ان پرواز بسوی ییلاق از  قشلاق بود . تا حدود 6 ماه چشممان به قشلاق نمیخورد اگر انجا را فردا ترک میکردیم . اما یک صبح زود  وقتی همه برپازدند و  برپا شدند یکپارچه ابر دوده ای شکل سرا سر  پیرامون منطقه از زمین و آسمان ما را و چادر ها را زمین و زمان را فرا گرفت . جان داشت پروازی بود نشت و برخاست داشتند  وقتی پر میزدند زیر شکمشان سفید براق و رگه های زرد و مشکی در بالها و  روی پشتشان طوسی مانند  ، روی اندام دم انها   رنگ یکنواخت  حدودی بیرنگ مشاهده میشد. اندازه معمول انها بزرگترین به اندازه طول یک انگشت اشاره  انسان متوسط الاندام بیش نبود . طول پرواز انها کوتاه و مختصر چند متری،، رویهم انباشته و سراسر زمین دور و بر مثل کرم می لولیدند و سوار کول هم میشدند تا از هم سبقت بگیرند . وقتی پر می گشودند پرهای دوسه لایه زرد و طلایی نازک و مانند چتر باز میشد در جا پرواز آغاز و مانند تیر که از کمان خلاص شود دسته جمعی بر همه چیز و همه زمین خدا غالب و  سایه بی پایان میا نداخت . شاخکهای جنبان و چشمان عدسی و شیشه ای مانند تانک جنگی جسورانه پیشروی و عقب نشینی در کار نبود . زمین به یکباره سوخت و سیاه شد و علف و زراعت شد مثل کف راه و جاده یکنواخت . حتی داخل گیوه ها هم پر میشد در هر سوراخ و فرو رفتگی انبوهی از این جانداران پروازی ، این بلای آسمانی پر شده بود خصیل هارا حسابی خورده بود . علفزارهای قشلاق تنک و کم پشت شده و میرفت تا درختان هم عریان شود برخی بر خار و بوته ها توسط اندام نرم انها خار فرو رفته بود و برای خلاصی بال بال و پروانه بادی روی زمین و هوا درست کرده بود . تا ظهر همان روز سه  دسته  تیمی متناوبا پر جمعیت  در فاصله های یکی دو ساعته نوبتی فرا رسیدند و از زمین وهوا پیشروی  کردند . سه دسته سنگین و تیمی دیگر  حمله ور و به جلو وکفه (دشت ) بی انتها رد میشدند . نوبت خوراک اسبان نر بسته به درختان کنار  رسید، چیزی برای خوردن و خوراک انها نبود چادر های ما بین قلعه گلی و آتشکده کاریان و در جوار اخرین آبریز کاریز (قنات ) نجم الدینی بود و کلا یورد را بنام یورد قلعه گلی می نامیدند و مادران و پدران تا این اواخر که محو خاطرات گذشته میشدند مرتب از قلعه گلی  خیلی حرف میزدند و خاطره تعریف میکردند . بخش مهم زندگی انها حول و حوش همین قلعه تل مانند چهار گوش و حالا معلوم شده که منزل گاه مغ های دوره ساسانی و پاسداشت و نگهداری مراسم مذهبی در آتشکده بوده از هر دو بجز تل خالی و صخره ای بیش بجا نمانده است . خلاصه از زمینهای تحت شرب اب قنات برای تغذیه  اسبان و چهار پایان  در زمستان جو و گندم  زود رس میکاشتند و سراسر زمستان و ابتدای بهار تغذیه میشدند تا سرحال و قبراق و آماده تاختن به اقصا نقاط قشلاق و آن دور دستها برای انجام کارها و ماموریت و پیام رسانی به سایر ایلوندان آمادگی و توان کامل داشته باشند .با فرارسیدن تهاجمی ملخ ها همه علفزارها در حیطه ایل مصرف و چیز قابل توجهی از آن باقی نبود . امیر ارسلان جوان  به توصیه پدر و مادر و بزرگان دیگر ماموریت یافت تا با کمک عده ای از جوانان  آستین بالا بزنند حالا که انها خوردن و دارند میروند ما هم باید در عوض تلافی کنیم و از انها استفاده کنیم . لوکها(شتر های نر بارکش ) را آماده کردند  ، جوال های پشمی و مویی را که به دهانه گشاد معروف بودند دسته و گروهای ملخ ها را از کمی دور دست بدام انداخته و  جمع آوری  و دنده لوکها زدند و زنده زنده بار کردند و در گودالهای آماده و کنده شده ریختند . اندازه یک استخر بزرگ و کم عمق ریختند و روی آنرا با با لتف (نوعی پوشش فرش مویین که از موی بز بافته شده )پوشانده و روی لبه ها را با خاک محکم پوشانده و راههای فرار را بر انها بستند . تل انباری از ملخها را پشته پشته ساختند . تعدادی هم آتش اجاق راه انداختند و تاوه(تابه ) نان پزی فراهم شد و مشت مشت و چنگ چنگ در ظرف تاس کباب یا همان تاوه  میریختند، دو بار تاب میدادند و کمی اب نمک بر آن مپاشیدند . بجای کاه یونجه و جو وخصیل (جو سبز ) به خوراک اسبهای نر و مادیان ها  سر حال میدادند تا از گرسنگی لاغر نشوند بوی پلوش (سوزندن و سرخ کردن پارچه و پر اصطلاحا نامیده میشد )و سرخ کردنی ملخها تا فاصله ها به مشام میرسید .  گاهی هم توری پز میکردند .ابتدا اسبان پوز پوز و ناز میکردند .سر انجام چند روزی مانده تا کوچ خوش خوراک ملخی شدند وبا لذت زیر دندان میچرخاندند و نوش جان میکردند . البته برخی هم کباب ملخ را تست میکردند و گفته میشد بو ومزه الان چیزی شبیه ماهی و میگو با چربی زیاد میداد . البته پر و بال نازک انها سوخته و فقط تنه باقی میماند .  تا نیروهای کمکی برای مبارزه و سمپاشی و انهدام باند خرابکار ملخها فرا رسید خوردند و سیاه کردند و دور شدند . گل به روی شما بعضی اوقات به سبب غفلت از فرزندان خردسال دیده شد که بچه ها ملخ گرفته دندان میزدند و .دیگر هیچی  درد و مرضی هم به انها سرایت نکرد !!  illgardi

جدول صخره ای آبرسانی متروکه کاریز نجم الدینی کاریان

از مانده ها  و یادگار ی ایل